Na temat tego jakie czynniki wpływają na wyniki w triathlonie krąży wiele informacji. Nawet bardzo wiele. Krąży też wiele mitów. Świat nauki ciągle szuka odpowiedzi na nurtujące nas, triathlonistów pytania. Przedstawiamy kolejne badanie mające nas przybliżyć do wiedzy o tym, co się dzieje z organizmem triathlonisty po wyścigu na dystansie 1/2 ironman.

Badanie przeprowadzone zostało w 2012 roku przez dużą grupę naukowców z Hiszpanii a wyniki opublikowane 20 maja 2014 roku w czasopiśmie Journal of Sports Science.

---

Zależność pomiędzy parametrami fizjologicznymi i wydajnością w triathlonie na dystansie half-ironman odbywającym się w upale.

JUAN DEL COSO¹, CRISTINA GONZÁLEZ¹, JAVIER ABIAN-VICEN^1,2, JUAN JOSÉ SALINERO MARTÍN¹, LIDON SORIANO¹, FRANCISCO ARECES¹, DIANA RUIZ¹, CESAR GALLO¹, BEATRIZ LARA¹ & JULIO CALLEJA-GONZÁLEZ³

¹Sport Sciences Institute, Camilo José Cela University, Madrid, Spain,
²Faculty of Sports Sciences, University of Castilla-La Mancha, Toledo, Spain
³Laboratory of Analysis of Sport Performance, Sport and Physical Education Department, University of the Basque Country, Vitoria, Spain

 

Zależność pomiędzy parametrami fizjologicznymi i wydajnością w triathlonie na dystansie half-ironman odbywającym się w upale.

STRESZCZENIE

Triathlon jest popularną wytrzymałościową dyscypliną sportową odbywaną na świeżym powietrzu w różnych warunkach pogodowych. Celem tego badania była ocena zmiennych fizjologicznych przed i po triathlonie na dystansie half-ironman odbywanym w upale i ich związek z wydajnością sportowców. Trzydziestu czterech dobrze wytrenowanych triathlonistów ukończyło zawody na dystansie half-ironman, podczas których średnia temperatura powietrza wynosiła 29 ± 3°C. Przed i w ciągu 1 minuty od zakończenia zawodów rejestrowano masę i temperaturę ciała, maksymalna wysokość skoku i pobrano próbkę krwi żylnej. Średni czas ukończenia zawodów wynosił 315±40 minut, przy czym czas dla poszczególnych dyscyplin rozkładał się następująco: pływanie (11 ± 1%), jazda rowerem (49 ± 2%) i bieg (40 ± 3%). Na zakończenie wyścigu masa ciała zawodników zmieniła się o 3,8 ± 1,6% i była skorelowana dodatnio z czasem wyścigu (r = 0,64; P < 0,001). Temperatura ciała wzrosła z 37,5 ± 0,6°C do 38,8 ± 0,7°C (P < 0,001) po wyścigu i była skorelowana ujemnie z czasem wyścigu (r = -0,47; P = 0,007). Czas wyścigu był skorelowany dodatnio ze zmniejszeniem wysokości skoku (r = 0,38; P = 0,043), poziomem kinazy kreatynowej po wyścigu (r = 0,55; P = 0,001) i stężeniem mioglobiny (r = 0,39; P = 0,022). Podczas triathlonu na dystansie half-ironman odbywanego w upale, większy spadek masy ciała i wyższa temperatura ciała po wyścigu występowały u szybszych zawodników. W przeciwieństwie, u wolniejszych triathlonistów występował wyższy poziom uszkodzeń mięśni i obniżona ich wydajność.

 

WSTĘP

Triathlon jest wytrzymałościowym sportem outdoorowym, który zyskał popularność w ciągu kilku ostatnich dekad (Jeukendrup, 2011). Wyścig triathlonowy obejmuje część pływacką, jazdę na rowerze i bieg, odbywane jedno po drugim w takiej właśnie kolejności na różnych dystansach. Podczas zawodów triathlonowych zawodnicy rywalizują w celu uzyskania najkrótszego czasu ukończenia wyścigu, w który wliczone są czasy zmian pomiędzy pływaniem, jazdą na rowerze i biegiem. Czas wyścigu podczas triathlonu zależy od wielu cech fizjologicznych, antropometrycznych, procesu treningowego przed zawodami, żywienia i warunków pogodowych podczas rywalizacji (Knechtle, Knechtle, & Rosemann, 2011). Zapobieganie nadmiernemu odwodnieniu, poprzez spożywanie napojów podczas wyścigu, jest rekomendowane jako jedna z głównych strategii do utrzymania sprawności fizycznej podczas triathlonu (Jeukendrup, Jentjens, & Moseley, 2005). To zalecenie oparte jest o badania, odbywane w warunkach laboratoryjnych, nad szkodliwymi skutkami postępującego odwodnienia, które wpływają ma wydajność w sportach wytrzymałościowych (Sawka et al., 2007). Jednakże, wydaje się, że odwodnienie nie wpływa bezpośrednio na wydajność podczas rzeczywistych zawodów triathlonowych, na dystansach ironman (Laursen et al., 2006; Sharwood, Collins, Goedecke, Wilson, & Noakes, 2002, 2004) i half-ironman (Coso et al., 2012a). Poza tym, ilość utraconej masy ciała nie ma związku z częstością występowa problemów medycznych u triathlonistów (Sharwood et al., 2004).

Innymi czynnikami wpływającymi na czas wyścigu podczas zawodów wytrzymałościowych mogą być równowaga elektrolitów w surowicy (głównie sodu) i uszkodzenia włókien mięśniowych. Hiponatremia (obniżenie stężenia sod w surowicy krwi poniżej 135 mmol/l) u triathlonistów została już wcześniej opisana (Speedy et al., 2001, 2000). Hiponatremia jest uznawana za poważny problem medyczny podczas ultra-dystansów (Jeukendrup et al., 2005) i została utożsamiona z nadmiernym spożywaniem płynów podczas wysiłku (Noakes, 2011). Jednakże, zaburzenia gospodarki elektrolitowej, są również związane ze spadkiem izometrycznej siły mięśni po rowerze (Coso, Estevez, Baquero, & Mora-Rodriguez, 2008), nie ma jednak badań nad związkiem pomiędzy zaburzeniami gospodarki elektrolitowej i czasem ukończenia triathlonu na dystansie half-ironman.

Aktywności wytrzymałościowe takie jak bieganie (Coso, Fernández et al., 2013; Coso, Salinero et al., 2013) i kolarstwo (Bessa et al., 2008) mogą powodować uszkodzenia struktury włókien mięśniowych, wpływając ostatecznie na wydajność mięśni podczas triathlonu. W maratonie, uszkodzenia mięśni zostały skorelowane ze zmniejszoną zdolnością do generowania mocy przez mięśnie (Coso, Salinero et al., 2013) i z obniżeniem tempa biegu podczas wyścigu (Coso, Fernández et al., 2013). Podczas triathlonu na dystansie half-ironman wysokość skoku po ukończeniu zawodów zmniejszyła się o 23%, w porównaniu z wysokością skoku sprzed startu, natomiast maksymalna siła ścisku dłoni nie uległa zmianie (Coso et al., 2012). Chociaż uszkodzenia włókien mięśniowych są zazwyczaj związane ze zmęczeniem konkretnych partii mięśni podczas wysiłku wytrzymałościowego, ogólna wydajność podczas triathlonu i objawy zmęczenia mięśni mogą być również spowodowane zmęczeniem centralnego układu nerwowego (Noakes, 2012).

Celem tych badań była ocena zmiennych fizjologicznych przed i po triathlonie na dystansie half-ironman i analiza ich związku z wydajnością zawodnika. Wysnuliśmy hipotezę, że spadek masy ciała, hipoglikemia, zaburzenia gospodarki elektrolitowej i uszkodzenia mięśni są związane ze zmniejszoną wydajnością podczas triathlonu na dystansie half-ironman.

 

METODY

UCZESTNICY

Trzydziestu ośmiu wytrenowanych i doświadczonych triathlonistów zostało zwerbowanych przez email lub poprzez ogłoszenia w internecie zachęcające do wzięcia udziału w tym badaniu. Wszyscy uczestnicy mieli co najmniej 4-o letnie doświadczenie w triathlonie, trenowali ~2 h dziennie przez 4-5 dni w tygodniu i ukończyli co najmniej 2 triathlony na dystansie half-ironman w ciągu ostatnich trzech lat. Czworo z badanych nie ukończyło triathlonu i ich dane zostały wykluczone z badania. Tak więc, dane trzydziestu czterech dobrze wytrenowanych triathlonistów (30 mężczyzn i 4 kobiet) zostały uwzględnione w niniejszych dywagacjach. Ich średni  wiek, masa ciała i wzrost wynosiły odpowiednio 36 ± 6 lat, 73,6 ± 6,4 kg i 178 ± 7 cm. U żadnego z badanych, w ciągu dwóch tygodni przed zawodami, nie występowały zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego, układu krążenia, nie występowały również problemy z nerkami oraz zawodnicy nie stosowali żadnych lekarstw. Uczestnicy byli w pełni poinformowani o wszelakim ryzyku i niedogodnościach związanych z badaniem, zanim podpisali zgodę na wzięcie w nim udziału. Badanie zostało potwierdzone przez Camilo Jose Cela Ethics Committee zgodnie z najnowszą wersją Deklaracji Helsińskiej.

 

PROTOKÓŁ EKSPERYMENTALNY

Trzy godziny przed startem uczestnicy przybyli do strefy znajdującej się w okolicach linii startowej, nie udzielono im wcześniej instruktarzu dotyczącego odżywiania się przed startem. Wszyscy z nich wykazali, że zjedli śniadanie co najmniej godzinę przed przyjazdem. Na miejscu każdy uczestnik został zaopatrzony w pigułkę telemetryczną służącą do pomiaru temperatury jelit (HT150002, HQ Inc, US). Pigułki zostały natychmiast spożyte i popite 50 ml wody kranowej. Następnie uczestnicy odpoczywali przez 5 minut w fotelu i do żyły łokciowej wkłuto im wenflon 22-G. Pobrano 7 ml krwi żylnej i 2 ml z tej próbki wprowadzono do probówki EDTA, natomiast pozostałą krew pozostawiono do skrzepnięcia.

Następnie uczestnicy odbyli 10-cio minutową dynamiczną rozgrzewkę składającą się z ćwiczeń nóg, rąk i próbnych skoków. Kolejnie badani wykonali po dwa skoki pionowe (CMJs – countermovement vertical jumps) w celu uzyskania maksymalnej wysokości, skoki były wykonywane na platformie siłowej (force platform – Quattrijump, Kistler, Switzerland), aby ustalić moc mięśni nóg przed wyścigiem. Pozycją wyjściową dla tego pomiaru była nieruchoma postawa pionowa z równomiernym rozłożeniem masy ciała na obie nogi. Każdy uczestnik opierał dłonie o biodra, w celu zniwelowania pracy rąk podczas skoku. Na komendę, badani uginali kolana i wykonywali jak najwyższy skok, trzymając dłonie na biodrach, z lądowaniem na obie nogi. Podczas skoków, dwie doświadczone osoby przeprowadzające badanie sprawdzały poprawność wykonywania skoków (zarówno ruchu ramion i tułowia podczas wyskoku i lądowania). Ponadto mierzono maksymalną siłę uścisku zarówno prawej jak i lewej dłoni za pomocą dynamometru do pomiaru siły uścisku dłoni (handgrip dynamometer – Grip-D, Takei, Japan).

Piętnaście minut przed startem uczestnicy badania zostali zważeni w swoich strojach startowych (dokładność pomiaru ± 50 g; waga Radwag, Poland; bez pianek pływackich) i zmierzono ich temperaturę ciała przy użyciu bezprzewodowego urządzenia do zapisu danych (HT150001, HQ Inc, US). Następnie udali się na linię startową bez instrukcji odnośnie tempa, uzupełniania płynów, czy też żywienia, co miało na celu uniknięcie jakiegokolwiek wpływu badania na zwyczaje zawodników podczas startu. Zawody składały się z 1,9 km pływania, 75 km jazdy na rowerze (1100m wzrostu wysokości) i 21,1 km biegu. Triathlon odbył się w maju 2012 roku okolicach miasta usytuowanego na wysokości 975 m n.p.m. Średnia ± s (zakres) temperatura powietrza podczas imprezy wynosiła 29 ± 3°C (24-30°C), wilgotność względna 73 ± 8 % (65-85 %) i temperatura punktu rosy 22 ± 3°C (17-26°C). Część pływacka odbywała się w jeziorze naturalnym o temperaturze wody wynoszącej 19 ± 1°C. Wszyscy uczestnicy używali pianek neoprenowych podczas pływania. Podczas części rowerowej wszyscy zawodnicy używali rowerów z karbonową lub aluminiową ramą.

W ciągu 1 minuty od zakończenia zawodów u badanych mierzono ich wagę i temperaturę wewnętrzną ciała, przy użyciu urządzeń i metod identycznych z tymi sprzed startu. Zawodnicy byli poinstruowani, aby nie spożywać płynów, aż do ważenia. Zmiana masy ciała, która wystąpiła podczas wyścigu została obliczona jako procentowy ubytek masy ciała w stosunku do masy sprzed startu. Pomimo faktu, że pomiar masy ciała po wyścigu był obarczony błędem, z powodu potu uwięzionego w stroju startowym, wynosił on tylko 10 % w stosunku do rzeczywistego stanu nawodnienia (Cheuvront, Haymes, & Sawka, 2002). Po ważeniu uczestnicy badania wykonami dwa skoki pionowe (CMJs) i odbyli test siły ścisku dłoni, jak opisano wcześniej. Następnie badani odpoczywali i po 5 minutach pobrano im próbkę krwi. Ocena odczuwanego wysiłku podczas wyścigu została zarejestrowana bezpośrednio po przekroczeniu linii mety, przy użyciu standardowej skali 6-20 punktowej (Neely, Ljunggren, Sylvén, & Borg, 1992), bolesność mięśni nóg oceniano w ciągu 3 minut od zakończenia zawodów, przy użyciu skali 0-10 punktowej (Ali, Caine, & Snow, 2007). Po wykonaniu tych czynności uczestnicy otrzymali płyny (wodę i napoje sportowe) i na tym zakończył się ich udział w badaniu.

 

PRÓBKI KRWI

Część z próbki krwi została wprowadzona do glukometra (Accu-chek, Spain) i określono stężenie glukozy we krwi. Pozostała część krwi została pozostawiona do skrzepnięcia w probówkach do oddzielania surowicy (BD Vacutainer® Rapid Serum Tube, Spain), następnie surowca została oddzielona poprzez odwirowanie (10 miut przy 5000 g) i zamrożona w temperaturze -80°C w ciągu kolejnych 10 minut. Czterdzieści osiem godzin po zakończeniu wyścigu, porcja surowicy została przeanalizowana pod względem stężenia sodu, potasu i chloru (Nova 16, NovaBiomedical, Spain). Dodatkowo zmierzono stężenie mioglobiny, kinazy kreatynowej (CK) i dehydrogenazy mleczanowej (LDH) jako markery uszkodzenia mięśni (AU5400, Beckman Coulter, US).

 

ANALIZA STATYSTYCZNA

Dane przedstawiono jako średnie ± s i ustalono poziom istotności na P < 0,05. Zastosowano test Shapiro-Wilk’a ze wszystkimi zmiennymi przedstawiającymi rozkład normalny. Zmiany w zmiennych sprzed i po starcie były analizowane testem t-Studenta dla par próbek. Dla każdej znalezionej różnicy w wartościach sprzed i po wyścigu obliczyliśmy wielkość efektu (ES – effect size) proponowany przez Cohen’a i 95% przedział ufności. Użyliśmy korelacji Person’a dla oceny powiązania pomiędzy dwiema zmiennymi. Dodatkowo, wyznaczyliśmy dwie grupy, spośród uczestników badania, w zależności od czasu ukończenia triathlonu. Miało to na celu porównanie odpowiedzi fizjologicznych w grupach o różnej wydolności. Pierwsza grupa składała się z 15 triathlonistów z czasem ukończenia zawodów poniżej 300 minut (szybsi triathloniści), druga grupa składała się z 15 triathlonistów, którzy ukończyli zmagania w czasie powyżej 315 minut (wolniejsi triathloniści). Czworo badanych (którzy ukończyli zawody w przedziale czasowym pomiędzy 300, a 315 minut) nie było uwzględnionych w analizie z podziałem na grupy. Porównanie grup zostało przeprowadzone za pomocą testu t-Studenta dla niesparowanych próbek, podczas gdy ES i 95% przedział ufności obliczono dla znaczących różnic pomiędzy grupami. Ta analiza statystyczna została wykonana za pomocą pakietu oprogramowania SPSS v.20 (SPSS Inc., Chicago, IL, USA).

 

WYNIKI

CZAS UKOŃCZENIA TRIATHLONU I JEGO POSZCZEGÓLNYCH CZĘŚCI

Średni czas ukończenia triathlonu na dystansie half-ironman wyniósł 315 ± 40 minut, w zakresie pomiędzy 256 i 455 minut. Czas zarejestrowany po części pływackiej wyniósł 35 ± 4 minuty i stanowił tylko 11 ± 1 % czasu całkowitego zawodów. Część rowerowa została pokonana w czasie 153 ± 20 minut i stanowiła 49 ± 2 %, podczas gdy bieganie zajęło 119 ± 20 minut, co stanowiło 40 ± 3 % czasu rywalizacji. Czas wyścigu był istotnie związany z prędkością na rowerze (r = -0,94; P<0,001), tempem biegu (r = -0,91; P < 0,001) i prędkością pływania (r = -0,53; P=0,001), co przedstawiono na Fig 1.

Fig 1. Zależność między całkowitym czasem triathlonu na dystansie half-ironman i prędkościami na pływaniu (1,9 km), na rowerze (75 km) i na bieganiu (21 km). Każdy punkt na wykresie reprezentuje uczestnika niniejszego badania.

 

ZMIANA MASY I TEMPERATURA CIAŁA

Po zakończeniu wyścigu masa ciała zmalała z 73,6 ± 6,4 kg do 70,9 ± 6,4 kg (95% CI = 2,18/3,03; ES, 0,35; P<0,001) co stanowi zmianę masy ciała o -3,8 ± 1,6%. U połowy triathlonistów spadek masy ciała był mniejszy od 4%, podczas gdy największy spadek wyniósł 6,2 %. Tylko jeden z badanych przybrał na wadze podczas wyścigu (z 73,5 do 74 kg), wzrost ten stanowił tylko 0,7%. Zmiana masy ciała podczas wyścigu była dodatnio skorelowana z czasem ukończenia wyścigu (r = 0,64; P<0,001; Fig 2). Ponadto, zmiana masy ciała była ujemnie skorelowana z prędkością na rowerze (r = -0,71; P<0,001) i na biegu (r = -0,51; P=0,003). Temperatura wewnętrzna ciała przed startem wynosiła 37,5 ± 0,6°C i wzrosła do 38,8 ± 0,7°C na koniec zmagań (95% CI = -1,44/-0,85; ES, 1,66; P<0,001). Wzrost temperatury ciała (1,3 ± 0,7°C) był zmienny i wahał się pomiędzy 0,5°C, a 3,4°C. Temperatura wewnętrzna ciała po wyścigu byłą ujemnie skorelowana z czasem ukończenia zawodów (r = -0,47; P=0,007; Fig ) i dodatnio skorelowana z prędkością na rowerze (r = 0,41; P=0,019) i podczas biegu (r = 0,40; P=0,023). Temperatura wewnętrzna ciała po wyścigu była również ujemnie skorelowana ze zmianą masy ciała (r = -0,43; P=0,015).

Fig 2. Zależność między całkowitym czasem triathlonu na dystansie half-ironman i zmianą masy ciała i temperaturą wewnętrzną ciała uczestników badania po zakończeniu wyścigu. Każdy punkt na wykresie reprezentuje uczestnika niniejszego badania.

 

WYSOKOŚĆ SKOKU I SIŁA UŚCISKU DŁONI

Przed startem średnia wysokość CMJ wynosiła 30,1 ± 4,4 cm i średnia moc generowana podczas fazy koncentrycznej tego skoku wynosiła 1828 ± 360 W. Po zakończeniu triathlonu wysokość CMJ (27,5 ± 5,6 cm; 95% CI = 0,54/5,65; ES, 0,43; P<0,001) i wartość mocy skoku (1662 ± 395 W; 95% CI = 64,6/267; ES, 0,42; P<0,001) były znacznie obniżone. Zarejestrowany czas ukończenia wyścigu był dodatnio skorelowany ze spadkiem wysokości skoku (r = 0,38; P=0,043) i spadkiem wartości generowanej mocy skoku (r = 0,38; P=0,045). Maksymalna siła uścisku dłoni dominującej nie różniła się pomiędzy pomiarami sprzed (432 ± 79 N) i po wyścigu (428 ± 81 N; 95% CI = -1,45/2,14; ES, 0,04; P-0,70), natomiast pomiar maksymalnej siły uścisku drugiej dłoni sprzed (424 ± 66N) obniżył się po wyścigu (405 ± 80N; 95% CI = 0,51/3,45; ES, 0,25; P=0,01). Zmiany siły uścisku dłoni nie były skorelowane z czasem wyścigu.

 

ZMIANY PARAMETRÓW KRWI

Wartości zmiennych we krwi i surowicy sprzed i po wyścigu są przedstawione w Tabeli 1. Osmolalność krwi i stężenie glukozy we krwi znacznie wzrosły po wyścigu (P<0,001). Czas ukończenia zawodów był ujemnie skorelowany z osmolalnością surowicy krwi po wysiłku (r = -0,37; P=0,031), natomiast czas ukończenia wyścigu nie był skorelowany ze stężeniem glukozy we krwi. Stężenie sodu i wapnia w surowicy były znacznie wyższe po wyścigu (Tabela 1; P<0,001), natomiast stężenie potasu i chloru po zawodach nie uległo zmianie. Stężenia sodu i chloru w surowicy po wyścigu były ujemnie skorelowane z czasem ukończenia zawodów (r = -0,66; P<0,01 i r = -0,35; P=0,049) i zmianą masy ciała (r = -0,66; P<0,001 i r = -0,46; P=0,009; Fig 3). Ostatecznie stężenie wszystkich markerów uszkodzenia mięśni ukazały różniące się wzrosty po wyścigu (Tabela 1; P<0,001). Czas zmagań był dodatnio skorelowany z wartością mioglobiny po wyścigu (r = 0,39; P=0,022) i stężeniem CK (r = 0,55; P<0,001).

Fig 3. Zależność między zmianą masy ciała podczas triathlonu na dystansie half-ironman i stężeniem sodu [Na⁺] i chloru [Cl^-] w surowicy krwi po zakończeniu wyścigu. Każdy punkt na wykresie reprezentuje uczestnika niniejszego badania.

 

PORÓWNANIE SZYBSZYCH I WOLNIEJSZYCH TRIATHLONISTÓW

Wydajność i zmienne fizjologiczne po wyścigu dla obu grup triathlonistów są zamieszczone w Tabeli 2. Szybsi triathloniści nie różnili się od wolniejszych pod względem wieku, temperatury ciała, stężenia glukozy we krwi i postrzeganego wysiłku. Szybsi zawodnicy osiągnęli wyższe prędkości podczas pływania, części kolarskiej i biegania, dodatkowo stracili więcej na wadze (P<0,05). Ponadto po wyścigu mieli niższe stężeni mioglobiny, mniejszą redukcję wysokości i mocy CMJ, oraz odczuwali mniejszy ból mięśni po wyścigu (P<0,05).

 

DYSKUSJA

Celem niniejszej pracy było zbadanie relacji między czasem wyścigu half-ironman triathlon i różnymi zmiennymi fizjologicznymi takimi jak zmiana masy ciała, temperatura wewnętrzna, stężenie elektrolitów w surowicy krwi i markerami uszkodzenia mięśni. Główne wnioski były następujące: (a) czas spędzony na pływaniu, rowerze i bieganiu różnił się w odniesieniu do całkowitego czasu ukończenia wyścigu. Prędkości każdej z dyscyplin były różnie skorelowane z ogólnym czasem triathlonu (Fig 1), co sugeruje, że jazda na rowerze i bieganie mają większy wpływ na wynik w triathlonie niż pływanie; (b) zmiana masy ciała po wyścigu była dodatnio skorelowana z czasem wyścigu, podczas gdy temperatura ciała była skorelowana ujemnie z czasem wyścigu; (c) stężenie CK i mioglobiny we krwi po wyścigu były dodatnio skorelowane z czasem wyścigu, co sugeruje, że uszkodzenia mięśni są prawdopodobną przyczyną obniżonej wydajności w triathlonie.

Spadek masy ciała, czyli pośredni pomiar nawodnienia jest powszechnie znany w triathlonie (Aragón-Vargas, Wilk, Timmons, & Bar-Or, 2013; Knechtle, Knechtle, Rosemann, & Oliver, 2010; Laursen et al., 2006; Speedy et al., 2001, 2000) i innych dyscyplinach wytrzymałościowych (Coso, Salinero et al., 2013; Rüst, Knechtle, Knechtle, Wirth, & Rosemann, 2012). Kilka badań wykazało, że odwodnienie obniża wydajność (Sawka et al., 2007), jednakże większość z nich była odbywana w warunkach laboratoryjnych. W przeciwieństwie, ostatnie badania przeprowadzone podczas zawodów sportowych pokazują, że spadek masy ciała nie jest bezpośrednio związany ze spadkiem wydajności w sportach wytrzymałościowych (Beis, Wright-Whyte, Fudge, Noakes, & Pitsiladis, 2012; Laursen et al., 2006; Margaritis, Tessier, Verdera, Bermon, & Marconnet, 1999; Rüst et al., 2012; Sharwood et al., 2002; Zouhal et al., 2011). W świetle tych najnowszych odkryć, sugeruje się sportowcom wytrzymałościowym, aby spożywali płyny gdy odczuwają pragnienie podczas wysiłku (Goulet, 2013; Noakes, 2010).

W niniejszym badaniu masa ciała zmieniła się o -3,8% ± 1,6 % po wyścigu half-ironman i zmiana ta jest dodatnio skorelowana z czasem wyścigu (r = 0,64; P<0,001). Zmiana masy ciała nie zawsze jest wiarygodnym pomiarem odwodnienia ciała ponieważ redukcja masy ciała w sportach wytrzymałościowych jest  również powiązana z redukcją tkanki tłuszczowej (Mueller, Anliker, Knechtle, Knechtle, & Toigo, 2013). Jednakże, czas wyścigu jest również ujemnie skorelowany z osmolalnością surowicy krwi po wysiłku (r = -0,37; P=0,031), co jest lepszym wskaźnikiem nawodnienia organizmu i wskazuje na związek pomiędzy deficytem płynów w organizmie i wydajnością. Uczestnicy eksperymentu ukończyli half-ironman triathlon w czasie pomiędzy 256 i 425 minut, co odwzorowuje różnorodność naszych badanych. W celu ujednorodnienia danych, wyznaczyliśmy dwie grupy zawodników zależne od czasu ukończenia zmagań: pierwsza składała się z 15 triathlonistów, którzy ukończyli zawody w czasie poniżej 300 minut (szybsi triathloniści), natomiast druga grupa składała się z 15 wolniejszych triathlonistów, którzy ukończyli zawody w czasie powyżej 315 minut. Podczas porównania szybszych i wolniejszych triathlonistów w niniejszym badaniu (Tabela 2), odkryliśmy, że szybsi zawodnicy mieli obniżoną masę ciała o 4,1 ± 1,1 %, podczas gdy wolniejsi o 2,8 ± 1,8%. Dodatkowo szybsi triathloniści mieli wyższą wartość osmolalności surowicy krwi po wyścigu w porównaniu z wolniejszymi (Tabela 2). Możemy bezpiecznie wnioskować, że szybsi zawodnicy byli bardziej odwodnieni niż wolniejsi. Biorąc wszystkie informacje pod uwagę, wydaje się, że „ergogeniczy” spadek masy ciała w sportach wytrzymałościowy jest niewskazany (Rüst et al., 2012), jednakże niedawne badania (Beis et al., 2012; Coso et al., 2012; Goulet, 2011; Sharwood et al., 2002; Zouhal et al., 2011) wykazują, że koncepcja, twierdząca iż odwodnienie >2% osłabia wydolność w sportach wytrzymałościowych, powinna być zakwestionowana.

Odwodnienie podczas wysiłku wytrzymałościowego w upale jest zazwyczaj powiązane z podwyższoną temperaturą wewnętrzną ciała (Montain & Coyle, 1992). Stwierdzono, że u wytrenowanych badanych doszło do wyczerpania podczas długotrwałej jazdy na rowerze w upale, gdy ich temperatura wewnętrzna osiągnęła ~40ºC (Gonzalez-Alonso et al., 1999). Zatem pogląd, że wysoka temperatura wewnętrzna organizmu powoduje zmęczenie jest powszechnie uznana (Gonzalez-Alonso, 2007) i jest wsparta przez opisy przypadków w triathlonie (Laursen, Watson, Abbiss, Wall, & Nosaka, 2009). Wyniki niniejszego badania uzupełniają poprzednie odkrycia, ponieważ dowiedliśmy, że temperatura wewnętrzna ciała po wyścigu była związana ze zmianą masy ciała podczas wysiłku. Ponadto temperatura ciała po wyścigu była ujemnie skorelowana z czasem ukończenia triathlonu (Fig 2), co wskazuje na fakt, że szybsi triathloniści byli bardziej przegrzani niż wolniejsi (Tabela 2). Wszystkie te informacje wskazują, że temperatura wewnętrzna ciała podczas wysiłku jest zależna głównie od intensywności wysiłku (np. metaboliczna produkcja ciepła).

Kolejnym ważnym odkryciem jest fakt, że stężenie sodu w surowicy krwi po wyścigu było ujemnie skorelowane ze zmianą masy ciała (Fig 3). Podobne zjawisko zostało zauważone u triathlonistów na dystansie ironman (Sharwood et al., 2002; Speedy et al., 2001) i u biegaczy ultra-dystansowych (Rüst et al., 2012). Dodatkowo stężenie chloru w surowicy krwi było również ujemnie skorelowane ze zmianą masy ciała (Fig 3). Jednym z najczęściej badanych problemów medycznych w triathlonie jest występowanie hiponatremii (Speedy et al., 2001, 2000). Te badania sugerują, że spożywanie zbyt dużej ilości płynów podczas wyścigu jest głównym czynnikiem odpowiedzialnym za obniżoną zawartość sodu w surowicy krwi. Chociaż u żadnego z uczestników niniejszego badania nie wystąpiła hiponatremia, u jednego z zawodników, u którego masa po wyścigu była większa niż przed startem (przewodnienie), zarejestrowaliśmy najniższe stężenie sodu w surowicy krwi po wyścigu.

W ostatnim badaniu (Coso et al., 2012), dowiedziono że markery uszkodzenia włókien mięśniowych (stężenie mioglobiny i CK w surowicy krwi) były dodatnio skorelowane z obniżeniem wysokości skoku po triathlonie. Jednakże Margaritis et al. (1999) nie znalazł powiązania pomiędzy stężeniem CK w krwi i obniżeniem siły prostowników i zginaczy kolana. W niniejszym badaniu, stężenie mioglobiny wzrosło ~20 krotnie po wyścigu, w porównaniu z wartością sprzed zawodów. Podobnie stężenie CK w krwi wzrosło 3,3 krotnie (Tabela 1). Te przyrosty markerów uszkodzenia mięśni są bardzo podobne podczas maratonu (Coso, Fernández, et al. 2013) i triathlonu na dystansie half- ironman (Coso et al., 2012). Ponadto znaleźliśmy dodatnią korelację stężenia mioglobiny i CK w krwi po wyścigu z czasem ukończenia zawodów (Coso, Fernández et al., 2013). Ta zależność ukazuje jak bardzo uszkodzenia mięśni wpływają na wydajność w triathlonie, jednak współczynnik zależności (r<0,60) wskazuje, że są inne czynniki, które wpływają na czas ukończenia wyścigu i zmęczenie mięśni podczas half-ironman triathlon. W oparciu o wcześniejsze doniesienia (Neubauer, König, & Wagner, 2008), regeneracja mięśni po triathlonie na długim dystansie trwa od 5 do 19 dni po wyścigu, w zależności od rodzaju wyścigu.

Co ciekawe, szybsi triathloniści mieli niższe stężenie mioglobiny i CK we krwi po wyścigu, niż wolniejsi zawodnicy (Tabela 2). Ponadto, u wolniejszych triathlonistów wystąpiła większa redukcja wysokości skoku i mocy mięśni nóg oraz odczuwali większy ból mięśni, niż szybsi zawodnicy (Tabela 2). Te dane sugerują, że rozpad mięśni jest związany z obniżeniem wydajności mięśni i może to być jeden z powodów wydłużenia czasu ukończenia triathlonu. Uszkodzenia mięśni u triathlonistów mogą być spowodowane ciągłym uderzaniem stóp o podłoże podczas biegu (Coso, Salinero et al., 2013) lub wyczerpaniem zapasów węglowodanów w mięśniach nóg (Sherman et al., 1983). Uszkodzenia mięśni wywołane wysiłkiem fizycznym mogą mieć pochodzenie mechaniczne lub metaboliczne, dlatego potrzeba więcej informacji, aby ustalić pochodzenie uszkodzeń mięśni w triathlonie. Ponadto, konieczne jest wyjaśnienie czy uszkodzenia mięśni obniżają wydolność w triathlonie poprzez lokalne (obniżona ilość włókien mięśniowych uczestniczących w skurczu) i/lub centralne mechanizmy (obniżone przewodnictwo nerwowe do aktywnych mięśni), ponieważ ta informacja jest niezbędna, aby opracować strategię pozwalającą na zredukowanie uszkodzeń mięśni podczas imprez wytrzymałościowych.

Podsumowując, wydajność pływania, kolarstwa i biegania jest skorelowana w różny sposób z czasem ukończenia triathlonu. Szybsi triathloniści kończyli wyścig z większym spadkiem masy ciała i wyższą temperaturą wewnętrzną, pomimo faktu, że zmienne te były utożsamiane z obniżeniem wydajności w sportach wytrzymałościowych. Wolniejsi triathloniści mieli wyższe stężenie markerów uszkodzenia mięśni we krwi, zaburzenia wydajności mięśni podczas skoku i wyższy wskaźnik odczuwanego bólu niż szybsi triathloniści. Może to wskazywać, że uszkodzenie włókien mięśniowych jest głównym powodem obniżonej wydajności w triathlonie. Wszystkie te dane sugerują, że trzeba skupić uwagę na redukcji uszkodzeń mięśniowych, aby skrócić czas ukończenia triathlonu.

---

ODNIESIENIA

Ali, A., Caine, M. P., & Snow, B. G. (2007). Graduated compression stockings: Physiological and perceptual responses during and after exercise [Randomized controlled trial]. Journal of Sports Sciences, 25(4), 413–419.

Aragón-Vargas, L. F., Wilk, B., Timmons, B. W., & Bar-Or, O. (2013). Body weight changes in child and adolescent athletes during a triathlon competition. [research support, non-u.s. gov’t]. European Journal of Applied Physiology, 113(1), 233–239.

Beis, L. Y., Wright-Whyte, M., Fudge, B., Noakes, T., & Pitsiladis, Y. P. (2012). Drinking behaviors of elite male runners during marathon competition. Clinical Journal of Sport Medicine, 22(3), 254–261.

Bessa, A., Nissenbaum, M., Monteiro, A., Gandra, P. G., Nunes, L. S., Bassini-Cameron, A., … Cameron, L. C. (2008). Highintensity ultraendurance promotes early release of muscle injury markers. British Journal of Sports Medicine, 42(11), 889–893.

Cheuvront, S. N., Haymes, E. M., & Sawka, M. N. (2002). Comparison of sweat loss estimates for women during prolonged high-intensity running. Medicine & Science in Sports & Exercise, 34(8), 1344–1350.

Coso, J. D., Estevez, E., Baquero, R. A., & Mora-Rodriguez, R. (2008). Anaerobic performance when rehydrating with water or commercially available sports drinks during prolonged exercise in the heat. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism = Physiologie Appliquee, Nutrition Et Metabolisme, 33(2), 290–298.

Coso, J. D., Fernández, D., Abián-Vicen, J., Salinero, J. J., González-Millán, C., Areces, F., … Pérez-González, B. (2013). Running pace decrease during a marathon is positively related to blood markers of muscle damage. Plos One, 8(2), e57602.

Coso, J. D., González-Millán, C., Salinero, J. J., Abián-Vicén, J., Soriano, L., Garde, S., & Pérez-González, B. (2012). Muscle damage and its relationship with muscle fatigue during a halfiron triathlon. Plos One, 7(8), e43280.

Coso, J. D., Salinero, J. J., Abián-Vicen, J., González-Millán, C., Garde, S., Vega, P., & Pérez-González, B. (2013). Influence ofbody mass loss and myoglobinuria on the development of muscle fatigue after a marathon in a warm environment. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism = Physiologie Appliquee, Nutrition Et Metabolisme, 38(3), 286–291.

Gonzalez-Alonso, J. (2007). Hyperthermia impairs brain, heart and muscle function in exercising humans. Sports Medicine, 37 (4-5), 371–373.

Gonzalez-Alonso, J., Teller, C., Andersen, S. L., Jensen, F. B., Hyldig, T., & Nielsen, B. (1999). Influence of body temperature on the development of fatigue during prolonged exercise in the heat. Journal of Applied Physiology: Respiratory, Environmental and Exercise Physiology, 86(3), 1032–1039.

Goulet, E. D. (2011). Effect of exercise-induced dehydration on time-trial exercise performance: A meta-analysis. British Journal of Sports Medicine, 45(14), 1149–1156.

Goulet, E. D. (2013). Effect of exercise-induced dehydration on endurance performance: Evaluating the impact of exercise protocols on outcomes using a meta-analytic procedure. British Journal of Sports Medicine, 47(11), 679–686.

Jeukendrup, A. E.. (2011). Nutrition for endurance sports: Marathon, triathlon, and road cycling. [Review]. Journal of Sports Sciences, 29(Suppl 1), SS91–99.

Jeukendrup, A. E., Jentjens, R. L., & Moseley, L. (2005). Nutritional considerations in triathlon. Sports Medicine, 35(2), 163–181.

Knechtle, B., Knechtle, P., & Rosemann, T. (2011). Upper body skinfold thickness is related to race performance in male Ironman triathletes. International Journal of Sports Medicine, 32 (1), 20–27.

Knechtle, B., Knechtle, P., Rosemann, T., & Oliver, S. (2010). A triple iron triathlon leads to a decrease in total body mass but not to dehydration. Research Quarterly for Exercise and Sport, 81 (3), 319–327.

Laursen, P. B., Suriano, R., Quod, M. J., Lee, H., Abbiss, C. R., Nosaka, K., … Bishop, D.. (2006). Core temperature and hydration status during an Ironman triathlon. British Journal of Sports Medicine, 40(4), 320–325. Discussion 325.

Laursen, P. B., Watson, G., Abbiss, C. R., Wall, B. A., & Nosaka,K. (2009).Hyperthermic fatigue precedes a rapid reduction in serum sodium in an Ironman triathlete: A case report. International Journal of Sports Physiology and Performance, 4(4), 533–537.

Margaritis, I., Tessier, F., Verdera, F., Bermon, S., & Marconnet, P. (1999). Muscle enzyme release does not predict muscle function impairment after triathlon. The Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, 39(2), 133–139.

Montain, S. J., & Coyle, E. F. (1992). Influence of graded dehydration on hyperthermia and cardiovascular drift during exercise. Journal of Applied Physiology: Respiratory, Environmental and Exercise Physiology, 73(4), 1340–1350.

Mueller, S. M., Anliker, E., Knechtle, P., Knechtle, B., & Toigo, M. (2013). Changes in body composition in triathletes during an Ironman race. European Journal of Applied Physiology, 113(9), 2343–2352.

Neely, G., Ljunggren, G., Sylvén, C., & Borg, G. (1992). Comparison between the visual analogue scale (VAS) and the category ratio scale (CR-10) for the evaluation of leg exertion. [clinical trial comparative study controlled clinical trial research support, non-u.s. gov’t]. International Journal of Sports Medicine, 13(2), 133–136.

Neubauer, O., König, D., & Wagner, K. H. (2008). Recovery after an ironman triathlon: Sustained inflammatory responses and muscular stress [research support, non-u.s. gov’t]. European Journal of Applied Physiology, 104(3), 417–426.

Noakes, T. D. (2010). Is drinking to thirst optimum?. Annals of Nutrition & Metabolism, 57(Suppl 2), 9–17.

Noakes, T. D. (2011). Changes in body mass alone explain almost all of the variance in the serum sodium concentrations during prolonged exercise. Has commercial influence impeded scientific endeavour?. British Journal of Sports Medicine, 45(6), 475–477.

Noakes, T. D. (2012). Fatigue is a brain-derived emotion that regulates the exercise behavior to ensure the protection of whole body homeostasis. Frontiers in Physiology, 3, 82.

Rüst, C. A., Knechtle, B., Knechtle, P., Wirth, A., & Rosemann, T. (2012). Body mass change and ultraendurance performance: A decrease in body mass is associated with an increased running speed in male 100-km ultramarathoners. Journal of Strength and Conditioning Research, 26(6), 1505–1516.

Sawka, M. N., Burke, L. M., Eichner, E. R., Maughan, R. J., Montain, S. J., & Stachenfeld, N. S. (2007). American college of sports medicine position stand. exercise and fluid replacement. Medicine and Science in Sports and Exercise, 39(2), 377–390.

Sharwood, K., Collins, M., Goedecke, J., Wilson, G., & Noakes, T. (2002). Weight changes, sodium levels, and performance in the South African Ironman triathlon. Clinical Journal of Sport Medicine, 12(6), 391–399.

Sharwood, K., Collins, M., Goedecke, J. H., Wilson, G., & Noakes, T. D. (2004). Weight changes, medical complications, and performance during an Ironman triathlon. British Journal of Sports Medicine, 38(6), 718–724.

Sherman, W. M., Costill, D. L., Fink, W. J., Hagerman, F. C., Armstrong, L. E., & Murray, T. F. (1983). Effect of a 42.2-km footrace and subsequent rest or exercise on muscle glycogen and enzymes. [clinical trial randomized controlled trial research support, non-u.s. gov’t]. Journal of Applied Physiology: Respiratory, Environmental and Exercise Physiology, 55(4), 1219–1224.

Speedy, D. B., Noakes, T. D., Kimber, N. E., Rogers, I. R., Thompson, J. M., Boswell, D. R., … Kuttner, J. A. (2001). Fluid balance during and after an Ironman triathlon. Clinical Journal of Sport Medicine, 11(1), 44–50.

Speedy, D. B., Rogers, I. R., Noakes, T. D., Wright, S., Thompson, J. M., Campbell, R., … Safih, S. (2000). Exercise-induced hyponatremia in ultradistance triathletes is caused by inappropriate fluid retention. Clinical Journal of Sport Medicine, 10(4), 272–278.

Zouhal, H., Groussard, C., Minter, G., Vincent, S., Cretual, A., Gratas-Delamarche, A., … Noakes, T. D. (2011). Inverse relationship between percentage body weight change and finishing time in 643 forty-two-kilometre marathon runners. British Journal of Sports Medicine, 45(14), 1101–1105.

• 
  Aleksandra Sypniewska

  Doktorantka na Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku. Trener triathlonu, trener pływania, instruktor fitness. Uczestniczka wielu konferencji naukowych. Prowadzi badania naukowe na pływakach łączące biochemię wysiłku fizycznego z biomechaniką ruchu. Główne zainteresowania i kierunki kształcenia to biochemia i fizjologia wysiłku fizycznego, żywienie i suplementacja w sporcie, biomechanika ruchu oraz psychologia sportu. Zawodniczka AZS AWF Katowice. Uczestniczka wielu zawodów triathlonowych. Medalistka Mistrzostw Polski w triathlonie na dystansie długim (Miętków 2013, 4:26: 05). Rekord życiowy w triathlonie na dystansie ½ IM 4:44:26. Ola zajmuje się zawodnikami amatorskimi ambitnie podchodzącymi do swojej pasji.

  Strona www